Esta semana Armando Requeixo convídanos a nos achegar á novela ‘O triángulo inscrito na circunferencia’ de Víctor F. Freixanes, un clásico da narrativa galega do noso tempo que agora volve publicarse nunha nova edición revisada polo autor.

‘O triángulo inscrito na circunferencia’ (Galaxia) veu luz por vez primeira en1982, ano no que obtivo o Premio Blanco-Amor. O seu éxito foi fulgurante e pouco despois fíxose tamén co Premio da Crítica, converténdose inmediatamente nunha novela de culto e o seu autor nunha das voces imprescindibles da literatura galega actual.

Narración complexa e de denso simbolismo, a súa trama amósanos a loita revolucionaria dos mariñeiros galegos do sur contra o poder establecido en Compostela a través da Capitanía Xeral de Galicia e o arcebispado nos anos vinte do século XIX. Sempre entre o real e o imaxinario, o mítico e o lendario, a súa particular mestura entre realidade e ficción ten como epicentro a casa de Santa Cruz, pazo da saga dos Mariño nunha imaxinaria Vilanova de Alba, enfrontada a Compostela e a todo o que esta representa: Vilanova de Alba é ocorazón do Mar, a liberdade, a apertura, a posibilidade de escribir a nosa propia Historia; pola contra, Compostela encarna o poder opresor, a manipulación das nosas vidas, a Historia imposta.

Esta semana Armando Requeixo tráenos a nova de dúas traducións ao galego de interesantes novelas aplaudidas en toda Europa: ‘O ano da lebre’, do finlandés Arto Paasilinna, e mais ‘Pequena Inglaterra’, da cretense Ioanna Karistiani.

‘O ano da lebre’ —publicada por Rinoceronte en tradución dende o finlandés de Tuula Ahola e Tomás González Ahola— é a primeira das novelas que publicou Arto Paasilinna, afamado narrador que desapareceu o pasado outubro. A historia cóntanos a metamorfose que vai experimentar a vida de Kaarlo Vatanen, un coñecido xornalista atrapado nun matrimonio en crise, quen ve como todo cambia nos seus días logo de atropelar, por casualidade, unha cría de lebre. A partir dese momento, unha serie de circunstancias encadeadas levarano a emprender unha viaxe por todo Finlandia ata chegar aos seus límites co Mar Branco, un deambular xeográfico que é tamén unha viaxe interior na procura da súa liberdade como individuo.

‘Pequena Inglaterra’ —aparecido en Hugin e Munin e vertido dende o grego por Alfonso Blanco— é a obra coa que Ioanna Karistiani gañou o Premio Nacional de Literatura de Grecia en 1997. Unha narración que ten moito de neotraxedia, inzada de personaxes con vidas intensas e, por veces, agónicas, un mundo de mariñeiros da primeira metade do XX que viven as súas xeiras entre o amor, aperda, as renuncias e a sororidade e que conforman unha singular galería de individuos movidos polo destino e as complexas relacións interpersoais.

Na súa primeira colaboración do 2019 Armando Requeixo convídanos á lectura de dúas novelas: ‘Extraordinario’, de Antón Lopo, e mais ‘O Santo Graal galego’, de Luís Rodríguez Rivera.

‘Extraordinario’ (Galaxia) é o título da novela coa que o monfortino Antón Lopo gañou o último Premio de Narrativa Breve Repsol. A historia dun fillo quese ve obrigado a coidar de súa nai —coa que hai trinta anos que non se fala—porque vai ser ingresada para ser operada centra este relato. Un texto que reflexiona sobre o papel da familia, o amor, a liberdade e o pracer. Unha viaxe ao corazón da infancia e a mocidade, á lembranza daqueles episodios que foron confirmando a personalidade do protagonista a través dunha ollada lúcida e irónica e unha prosa de quilates servida en entregas breves.

‘O Santo Graal galego’ (Dr. Alveiros/ Fundación Vicente Risco) é a obra gañadora do III Premio Antón Risco de Literatura Fantástica. Unha fabulación na que, baixo a escusa da procura do suposto santo graal nunha cova do Pico Sacro, se desenvolve toda unha trama de picaresca política con móbil económico que acaba por ennobelar os singulares protagonistas desta historia, directivos dunha improvisada Asociación do Santo Graal Galego: un funcionario de bibliotecas da Cidade da Cultura, unha falsa monxa perseguida polo seu exnoivo narcotraficante e mais un parado de longa duración abondo rapineiro.

No programa de hoxe Armando Requeixo tráenos dúas novidades chegadas aos andeis das librerías nos últimos días: ‘Natura’, a máis recente novela de Iolanda Zúñiga, e ‘Máis alá do río do esquecemento’, volume de relatos asinado por Ricardo Ferreiro.

‘Natura’ (Editorial Galaxia) é unha distopía que espella un mundo futuro escindido en dous territorios contrapostos: o deserto dos eidos abrasados nosque vive a maioría do planeta fronte á civilización escolleita que erixe Natura, un lugar ao Norte que representa unha sociedade aparentemente ideal na que, porén, latexa a terrible tiranía do poder dunha cúpula que somete as xentes aunha vida impersoal e homoxeneizadora. Entre estes dous mundos discorre avida da protagonista, unha muller que se rebelará para sacudir o xugo da escravitude que a rutina uniformadora impón.

‘Máis alá do río do esquecemento’ (Edicións Fervenza) é o título co que Ricardo Ferreiro se fixo acredor do III Concurso Balbino de Relatos. O libro reúne oito historias ambientadas na contorna limega, que beben tanto da tradición oral edo lendario popular coma das vivencias persoais e a imaxinación do autor. Aobra conta cun prólogo do escritor alaricano Alfredo Conde e ten como frontispicio o “Madrigal á cibdá de Santiago” de Federico García Lorca, incidindo así na radicación literaria no universo galego duns relatos nos que o trasmundo, a memoria e o destino se dan a man.

Desta volta Armando Requeixo dá conta da celebración do trinta aniversario da convocatoria do Premio de Novela Manuel García Barros e do libro que o conmemora: o volume colectivo de relatos ‘Contra o vento’.

O Concello da Estrada convoca anualmente este galardón, un dos máis prestixiosos do panorama narrativo galego, que ten gañado xusta fama como un dos referentes da nosa escrita contemporánea. Os textos premiados cada ano son publicados pola Editorial Galaxia, a decana das editoriais galegas, que enriquece así o seu catálogo ao tempo que contribúe a ir tecendo a historia recente da nosa literatura.

Ao longo destas tres décadas o premio axudou a descubrir novas voces e tamén pulou pola consagración doutras máis experimentadas. Algunhas desas voces son as que conforman este ‘Contra o vento’, unha ampla e moi representativa colectánea das liñas de forza da nosa literatura actual, nas que contan con lugar senlleiro as e os participantes deste libro: Manuel Lourenzo González, Alfonso Álvarez Cáccamo, Xavier Queipo, Antón Riveiro Coello, Miguel Anxo Fernández, Xabier López López, Francisco Castro, XesúsConstela, Xosé Monteagudo, Antón Lopo, Antonio Piñeiro, Santiago Lopo, Anxos Sumai, Manuel Portas, Miguel Sande e Ana Cabaleiro.

Esta semana Armando Requeixo ocúpase de dúas novelas de intensidade dramática: ‘O mar que nos leva’, de Moncha Fuentes, e mais ‘Asimetría das bestas’, de Alberto Ramos.

‘O mar que nos leva’ (Xerais) supón a estrea como narradora de Moncha Fuentes. Nesta novela, Mariña Brei Catrofes, a súa protagonista, recibe a terrible noticia de que padece un cancro de mama. A partir dese momento desencadéase todo un proceso de rememoración do que foi a súa vida, tanto coa súa familia como, sobre todo, con Paulo, o seu grande amor, falecido en circunstancias tráxicas. Unha historia que espella un drama persoal e transparenta, de fondo, todo un tempo social: o da Galicia de comezos dos setenta, un período avolto e difícil, politicamente moi complexo, no que o amordos dous protagonistas se abre paso en medio das máis intensas vivencias.

‘A simetría das bestas’ (Urco) é a obra coa que Alberto Ramos se fixo co Premio Risco de Creación Literaria deste ano. Como na novela anterior, tamén nesta a súa protagonista, Caridad Verdet, sabe dunha enfermidade dexenerativa que a condena a desaparecer, o que a obriga a repensar a súa relación con Fervaq, o seu mozo, pois teme que a nova situación lle resulte inaturable. Ao nos achegar á súa traxedia persoal descubriremos a singularidade de Caridad, unha escritora a quen a vida non llo puxo nada fácil, mais tamén saberemos do xenuíno da personalidade e do pasado de Fervaq, o pintor do que está fondamente namorada, un outro exemplo de superación fronte ás innúmeras trapelas que agocha o destino.

Esta semana Armando Requeixo achéganos as novidades da narrativa traducida ao galego con dúas propostas rebordantes de intriga e a aventura: O señor dos aneis, de J. R. R. Tolkien, e mais Unha historia detectivesca de dobre canón, de Mark Twain.

O señor dos aneis é unha das obras máis lidas e influentes da literatura universal. Publicada en tres entregas entre 1954 e 1955, a triloxía de Tolkien constitúe un dos mundos de ficción máis abraiantes e orixinais creados nunca, o que fai que por moitos fose considerada unha auténtica biblia da fantasía, pois as súas páxinas son, a un tempo, unha completa cosmogonía, unha fascinante mitoloxía e todo un tratado antropolóxico, que mesmo incorpora linguaxes propias e un imaxinario sociohistórico de personalísimo selo. A trama recrea a loita eterna entre o ben e o mal e pode lerse agora en galego mercé ao esforzo tradutor de Moisés Barcia, quen revisou e actualizou para Sushi Books un traballo seu anterior avanzado en Xerais.

Unha historia detectivesca de dobre canón é un dos títulos máis divertidos e orixinais de Mark Twain, o narrador estadounidense por excelencia da segunda metade do XIX. Publicada por primeira vez en 1902, o relato é unha parodia das tramas detectivescas, pois o seu protagonista é nada máis e nada menos que o celebérrimo Sherlock Holmes, creado polo escocés Arthur Conan Doyle, quen aquí ten que enfrontarse á resolución dun enigmático caso na California da febre de ouro. Holmes parece dar coa solución ao misterio, pero nunha reviravolta inesperada descóbrese que toda a lóxica do infalible sabuxo erra estrepitosamente e o caso acaba sendo desvelado por quen menos se espera. Tan benhumorada historia foi vertida ao galego por Antía Veres Gesto e publicouse baixo o selo de Faktoría K.

Esta semana Armando Requeixo convídanos á lectura de dúas novelas curtas: ‘Tres pintores’, de Cid Cabido, e mais ‘Alana’, de Fran Fernández Davila.

‘Tres pintores’ (Xerais) obtivo o Premio Ánxel Fole de Narración Curta que convoca o Concello de Lugo. Esta historia, protagonizada por dous mozos vigueses dos anos oitenta, é o relato da vida pseudo-caralla-intelecto-bohemio-contrariosa ?segundo a súa propia definición? na que viven instalados estes dous mozos, desexosos de viaxar ata o París máis cosmopolita que os afaste do mundo pechado e de futuro avolto no que habitan. Narrada cunha prosa líquida e grandes doses do humor e ironía, esta novela devólvenos o mellor Cid Cabido logo de case unha década de silencio narrativo.

‘Alana’ (Toxosoutos) foi distinguida no Certame Literario de Relato de Aventuras Antón Avilés de Taramancos que convoca o Concello de Noia e organiza a revista Casa da Gramática. A historia de Alana, unha moza castrexa de dezasete anos que vive en Trega, centra a peripecia deste relato ambientado nos tempos da Celtia galega, un mundo virado cara ao mar no que ten tamén un papel principal Glenda, a antiga xefa dos brigantes que mora en Irlanda, a nosa irmá da verde illa. Ao fondo, a ameaza da República de Roma e, polo camiño, unha trepidante aventura nos cumes do Pindo, na Bretaña e na costa sur do país dos kallaikoi.

Esta semana Armando Requeixo ocúpase de dúas novelas de premio: ‘As Ramonas’, de Ana Cabaleiro, gañadora do García Barros, e mais ‘Besta do seu sangue’, de Emma Pedreira, galardoada co Xerais.

‘As Ramonas’ proponnos unha historia na que a memoria persoal e a reflexión sobre o colectivo se entremesturan con habelencia. A protagonista do relato, unha fotógrafa que atravesa un momento crítico, procura na Arte a táboa de salvación para esa difícil situación. Polo camiño van xurdindo mil e unha cuestións que amosan o fondo humano respecto de circunstancias ben diversas, todo narrado a través dunha sucesión de diálogos e pensamentos que teñen lugar no interior de vehículos Blablacar que comparten os distintos personaxes.

‘Besta do seu sangue’ é unha revisitación do mito licántropo que recupera a figura de Blanco Romasanta dende unha óptica de xénero. Narrada cunha prosa de gran pulo poético, articúlase en pequenas prosas a través das cales vai tecéndose unha historia de enganos e desencontros, de procuras da identidade e de amores imposibles, onde o fatum ten un papel decisivo e inapelable e o lendario e histórico hibridan nun relato abondo polifónico.

Esta semana Armando Requeixo fálanos dunha exhumación narrativa e unha novela mareira: ‘Dezanove badaladas’, de Anxo A. Rei Ballesteros, e mais ‘A gran travesía de Chiruca Macallás’, de Xurxo Souto.

‘Dezanove badaladas’ (Galaxia) recupera a primeira novela escrita polo autor, cando só tiña dezasete anos, que ve luz agora postumamente. É a historia de tres esmorgantes na Compostela de finais dos 60 do século pasado que, nunha noite de troula, percorren a cidade indo de tugurio en tugurio e cruzando cos individuos máis estrafalarios. Toda esta aventura condúceos aos abismos do alcohol e a violencia extrema, espello da súa vida baleira, sórdida e desesperanzada.

‘A gran travesía de Chiruca Macallás’ (Xerais) é unha epopea mareira de protagonismo feminino, onde a patroa do arrastreiro Macallás, Chiruca, percorre os mares do Norte superando mil obstáculos nunha singradura entre o fantástico e o real, o lendario e o vivenciado, que recrea os seus encontros e procuras na rocha perdida de Rockall, co peixe-sapo Lipeilipeisa ou a serea negra Mamí Watá. Todo coa forza do bravú e o heavy a resoar nos corazóns e a afirmación, en feminino, da grande aventura que sempre é o mar.